Khi con có biểu hiện tăng động, ba mẹ có thể cảm thấy mệt mỏi và lo lắng vì khó kiểm soát hành động của con. Nếu hiểu và áp dụng cách dạy trẻ tăng động đúng, mọi căng thẳng sẽ giảm bớt. Con sẽ phát triển theo cách riêng của mình. Và quan trọng hơn, ba mẹ sẽ thấy gần gũi và thấu hiểu con hơn từng ngày.
Giới thiệu chung về trẻ tăng động
1. Định nghĩa bé tăng động là gì?
Bé tăng động, hay còn gọi là bé có rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), là những bé có hành vi hiếu động hơn mức bình thường. Con thường khó giữ yên một chỗ, khó tập trung và dễ bị phân tâm.
Đây không phải lỗi do ba mẹ hay do bé hư. Do bộ não con hoạt động theo một cách khác biệt, khiến con khó kiểm soát hành động và suy nghĩ của mình. Con tiếp nhận và phản ứng với thế giới có phần mãnh liệt hơn những bạn khác.
2. Dấu hiệu nhận biết bé tăng động
Trước khi tìm hiểu cách dạy trẻ tăng động, bạn cần biết cách nhận biết các dấu hiệu bé tăng động. Ba mẹ thường sẽ nhận ra điều gì đó “khác” ở con. Bé thường khó ngồi yên một chỗ, hay chạy nhảy hoặc di chuyển liên tục. Con dễ bị phân tâm, không tập trung làm việc lâu được. Bé cũng hay ngắt lời khi người khác nói, hoặc khó chờ đến lượt mình.
Con lúc nào cũng cựa quậy, lúc nào cũng có điều gì đó để làm. Có khi đang ăn cơm, con lại bật dậy đi lấy đồ chơi. Có lúc đang học, con chợt quên mất rồi nhìn ra cửa sổ hoặc tự nói một mình. Khi những biểu hiện lặp đi lặp lại, đó là dấu hiệu cần được quan tâm.
3. Tầm quan trọng của việc dạy bé tăng động đúng cách
Nếu không hiểu rõ, người lớn dễ cáu gắt và cho rằng con đang cố tình. Nhưng khi có cái nhìn đúng, ba mẹ sẽ nhận ra: đằng sau sự hiếu động ấy là một trái tim nhạy cảm, một tâm hồn cần được lắng nghe và nâng đỡ.
Dạy con tăng động không đơn thuần là đưa ra quy tắc hay giữ con yên lặng. Nếu không áp dụng đúng phương pháp, con có thể cảm thấy bị hiểu lầm hoặc bị cô lập. Khi cảm thấy an toàn, được yêu thương đúng cách, con sẽ từ từ học cách kiểm soát chính mình.
>>> Tìm hiểu thêm: 11 cách dạy trẻ mất tập trung giảm chú ý cha mẹ nên biết
Cách dạy trẻ tăng động
1. Hiểu con và đánh giá đúng tình trạng
Điều đầu tiên và quan trọng nhất là ba mẹ cần hiểu rõ tình trạng của con. Không vội vàng dán nhãn hay so sánh với những đứa trẻ khác. Con không “bướng”, không “hư”, con chỉ đang vật lộn để điều chỉnh mình.
Một buổi đánh giá từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nhi có thể giúp ba mẹ hiểu rõ con hơn. Bạn hãy quan sát con hàng ngày và ghi chú những hành vi lặp lại để giúp ích cho việc đánh giá.
2. Cách dạy trẻ tăng động: Tạo môi trường sống lành mạnh
Bé tăng động dễ bị kích thích bởi âm thanh, màu sắc và không gian lộn xộn. Một căn phòng gọn gàng, ít đồ chơi cùng ánh sáng dịu nhẹ sẽ giúp con bình tĩnh hơn. Bạn nên có một góc nhỏ yên tĩnh trong nhà để con ngồi chơi, đọc sách hoặc đơn giản là thở đều.
3. Thiết lập thói quen hằng ngày với kỷ luật mềm
Với trẻ tăng động, điều cần nhất là sự đều đặn và rõ ràng. Con cần biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Ba mẹ có thể dùng bảng hình vẽ để nhắc con: sáng dậy, đánh răng, thay đồ, ăn sáng… Cách này vừa dễ hiểu, vừa giúp con cảm thấy được chủ động.
Nếu con làm sai, bạn nhẹ nhàng nhắc lại thay vì trách mắng. Một cái ôm hay lời khen khi con hoàn thành thói quen cũng đủ khiến con cảm thấy an toàn và được ghi nhận.
4. Trò chơi vận động giúp con giải phóng năng lượng
Trẻ tăng động thường không thể ngồi yên một chỗ quá lâu. Bạn hãy khuyến khích con tham gia các trò chơi vận động để giải phóng năng lượng. Nhảy dây, đá bóng, bơi lội, chơi trốn tìm hoặc đơn giản là chạy vòng quanh sân. Vận động không phải phần thưởng, mà là nhu cầu thật sự của con.
>>> Tìm hiểu thêm: 11 trò chơi vận động cho trẻ mầm non giúp bé vui khỏe
5. Cách dạy trẻ tăng động kiểm soát hành vi
Trẻ tăng động có thể tức giận, khóc to, ném đồ khi bị từ chối hoặc không được như ý. Thay vì la mắng, bạn hãy dạy con gọi tên cảm xúc: “Con đang giận à?”, “Con buồn vì bị mất đồ chơi phải không?”.
Dùng tranh vẽ khuôn mặt cảm xúc cũng là một cách hữu ích. Bạn có thể cùng con “diễn lại” tình huống để giúp con học cách phản ứng phù hợp. Khi biết gọi tên cảm xúc, con sẽ dần học cách điều chỉnh hành vi.
6. Phát triển ngôn ngữ cho bé chậm nói
Nếu trẻ chậm nói và tăng động, việc giao tiếp sẽ gặp nhiều khó khăn. Bạn hãy bắt đầu bằng những câu đơn giản: “Con muốn ăn?”, “Cái này là quả chuối”. Cách dạy trẻ chậm nói tăng động giảm chú ý là lặp lại thường xuyên các câu đơn giản trong lúc sinh hoạt.
Khi con chỉ tay vào vật gì đó, bạn hãy nói tên món đồ đó giúp con gắn kết từ với hình ảnh. Sách tranh, bài hát thiếu nhi có nhịp điệu cũng hỗ trợ tốt cho con trong việc tập nói. Mỗi lần con bật ra được một từ mới, bạn đừng quên mỉm cười và ôm con vào lòng. Cảm giác được lắng nghe khiến con tự tin nói nhiều hơn.
7. Cách dạy trẻ tăng động tăng khả năng chú ý
Bé tăng động thường bị xao nhãng rất nhanh. Bạn nên chọn các hoạt động ngắn, thú vị và có mục tiêu rõ ràng. Ví dụ: chơi xếp hình 10 phút, vẽ tô màu theo mẫu trong 5 phút. Bạn dùng đồng hồ hẹn giờ để con biết thời gian còn lại.
Bạn có thể thử trò chơi nghe và làm theo. Bạn ra lệnh một chuỗi hành động đơn giản, ví dụ như “gõ hai cái, vỗ tay ba cái”, rồi con phải nghe và thực hiện đúng thứ tự. Trò chơi này giúp con rèn luyện khả năng chú ý và ghi nhớ từng bước một cách tập trung. Qua đó, con học cách nghe kỹ hướng dẫn, giữ tập trung trong thời gian ngắn và phối hợp tay chân linh hoạt. Đây là một trong những phương pháp dạy trẻ kém tập trung hiệu quả.
>>> Tìm hiểu thêm: Cách dạy trẻ bị rối loạn ngôn ngữ giúp bé nói hiệu quả
8. Phối hợp cùng giáo viên và chuyên gia
Ba mẹ không thể đồng hành một mình trong hành trình này. Cách dạy trẻ tăng động cần có sự đồng hành từ giáo viên, chuyên viên tâm lý và bác sĩ nếu cần thiết. Bạn hãy trao đổi thường xuyên với cô giáo của con như: “Hôm nay con có dễ mất tập trung không?”, “Con có phản ứng gì khác lạ?”. Bạn nhớ ghi chép lại để theo dõi tiến trình.
Bạn có thể tham gia các buổi hướng dẫn từ chuyên gia. Khi mọi người cùng hiểu con, cùng nỗ lực vì con, hành trình này sẽ bớt gập ghềnh hơn. Và quan trọng nhất: con sẽ được lớn lên với đủ yêu thương và sự thấu hiểu.
Cách dạy trẻ tăng động học tiếng Anh
1. Trẻ tăng động có học tốt tiếng Anh được không?
Câu trả lời là hoàn toàn có thể. Tuy nhiên, để con học tốt, ba mẹ cần kiên nhẫn và chọn lựa phương pháp phù hợp.
Bé tăng động thường gặp khó khăn trong việc tập trung lâu và ghi nhớ các chuỗi thông tin dài. Vì vậy, quá trình học tiếng Anh có thể thử thách hơn nhiều so với bạn cùng trang lứa. Tuy nhiên, con lại rất nhạy bén với âm thanh, hình ảnh và các chuyển động. Đây là những yếu tố có thể biến việc học tiếng Anh thành trải nghiệm thú vị và dễ nhớ.
2. Cách dạy trẻ tăng động học tiếng Anh hiệu quả
• Kết hợp vận động hợp lý khi học
Trẻ bình thường có thể ngồi yên nghe giảng hoặc đọc sách trong thời gian dài. Nhưng với trẻ tăng động, việc ngồi yên một chỗ quá lâu rất khó khăn. Vì vậy, bạn hãy kết hợp việc học lý thuyết qua các bài hát, trò chơi vận động. Ví dụ, thay vì chỉ nghe từ “jump” và nhắc lại, hãy để con thực sự nhảy lên mỗi khi nghe từ đó, giúp bé ghi nhớ nhanh hơn.
• Chia nhỏ bài học và nghỉ ngơi hợp lý
Bé bình thường có thể tập trung từ 30 – 45 phút một lần. Trẻ tăng động chỉ chú ý được khoảng 10 – 15 phút. Bạn nên chia bài học thành nhiều phần nhỏ, xen kẽ các khoảng nghỉ vận động hoặc thư giãn. Ví dụ, con học 5 – 10 phút từ vựng rồi chạy nhảy hoặc chơi đùa 3 phút.
• Sử dụng đồ chơi, hình ảnh và hoạt động tương tác
Trẻ bình thường có thể tiếp thu tốt qua việc nghe, đọc và viết. Cách dạy trẻ tăng động học cần đa dạng, thực hành nhiều hơn để giữ sự hứng thú.
Ví dụ, bạn có thể dùng flashcard có tranh minh họa sinh động khi dạy bé học tiếng Anh. Khi học đến từ “ball”, bạn hãy giơ tấm thẻ và nói: “Find the red ball!”. Bé sẽ vừa nghe, vừa chạy đi tìm quả bóng màu đỏ trong nhà. Tìm được rồi, bé cầm lên và gọi to: “Red ball!”. Như vậy, con vừa học từ vựng, vừa vận động nên nhớ từ dễ dàng hơn.
• Tăng cường khen ngợi và động viên
Trẻ tăng động rất nhạy cảm với cảm xúc và cần sự khích lệ nhiều hơn trẻ bình thường. Bạn hãy khen ngợi ngay khi bé làm đúng hoặc cố gắng, dùng giọng nói nhẹ nhàng, ánh mắt trìu mến, hoặc một cái ôm. Ví dụ, khi bé phát âm đúng một từ khó, bạn nói “Con giỏi lắm!” và vỗ vai nhẹ nhàng. Bé sẽ thấy an toàn, được yêu thương, đồng thời cũng thêm yêu thích việc học tiếng Anh.
Nuôi dạy con tăng động mang đến nhiều thử thách, nhưng cũng đầy ắp những khoảnh khắc quý giá. Cách dạy trẻ tăng động phù hợp sẽ giúp con kiểm soát hành vi và cảm nhận được tình yêu thương của ba mẹ. Mỗi bước tiến nhỏ của con là món quà lớn đối với ba mẹ. Hãy luôn tin rằng, với sự đồng hành và thấu hiểu, con sẽ vững bước phát triển và tỏa sáng theo cách riêng của mình.
>>> Tìm hiểu thêm: Phát triển tâm lý trẻ em: Ba mẹ đồng hành cùng con trưởng thành
