Tư duy tích cực là khả năng nhìn nhận cuộc sống với thái độ lạc quan, tập trung vào cơ hội và giải pháp thay vì chú ý đến khó khăn. Điều này không chỉ giúp người lớn vượt qua thử thách mà còn rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ em. Việc giáo dục tư duy này giúp con có nền tảng vững chắc cho tương lai. Từ đó, con có khả năng đối mặt với khó khăn, phát triển bản thân một cách tự tin và kiên trì.
Tư duy tích cực là gì?
Tư duy tích cực (positive thinking) là cách nhìn nhận cuộc sống với thái độ lạc quan. Bạn sẽ tập trung vào những cơ hội và giải pháp thay vì chỉ chú ý đến khó khăn. Người có tư duy này thường tìm cách giải quyết vấn đề thay vì than vãn.
Để hiểu rõ hơn thế nào là tư duy tích cực, bạn có thể tham khảo định nghĩa của Bekhet và Zauszniewski. Đây là hai nhà nghiên cứu nổi tiếng trong lĩnh vực tâm lý học. Bekhet và Zauszniewski định nghĩa tư duy tích cực qua một phương pháp gọi là “THINKING”. Theo đó, mỗi chữ cái trong từ “THINKING” đại diện cho một khái niệm trong việc nuôi dưỡng kỹ năng này:
• T (Thought): Suy nghĩ – Chú trọng vào việc nhận diện và thay đổi suy nghĩ tiêu cực sang tích cực.
• H (Hope): Hy vọng – Giữ vững niềm tin vào tương lai, tạo động lực để vượt qua khó khăn.
• I (Inspiration): Cảm hứng – Tìm kiếm nguồn cảm hứng từ người khác, những câu chuyện thành công, hoặc từ bản thân.
• N (Nurturing): Nuôi dưỡng – Chăm sóc bản thân và những người xung quanh để tạo ra môi trường tích cực.
• K (Kindness): Lòng tốt – Thực hành lòng tốt, sự đồng cảm và đối xử tử tế với bản thân và người khác. Từ đó, bạn sẽ có được sự kết nối và ủng hộ trong cộng đồng.
• I (Imagination): Tưởng tượng – Dùng trí tưởng tượng để hình dung những kết quả tích cực.
• N (Networking): Mạng lưới – Xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội tích cực.
• G (Gratitude): Lòng biết ơn – Thực hành lòng biết ơn mỗi ngày, đánh giá cao những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
>>> Tìm hiểu thêm: 50+ câu nói tích cực nghe là thấy lạc quan, yêu đời
Vì sao phải rèn luyện tư duy tích cực cho trẻ?
Tư duy tích cực ở trẻ em cũng là khả năng nhìn nhận thế giới với sự lạc quan và hy vọng. Khi có tư duy và suy nghĩ tích cực, con biết cách đối mặt với khó khăn, thất bại mà không cảm thấy tuyệt vọng. Từ đó, con có khả năng tìm kiếm giải pháp và học hỏi từ sai lầm. Ba mẹ nên rèn luyện tư duy này cho con từ sớm. Dưới đây là những lý do cần thiết:
1. Phát triển sự tự tin
Tư duy tích cực giúp con tự tin vào khả năng của mình. Con nhìn nhận mọi tình huống với thái độ lạc quan, không nản chí trước khó khăn.
2. Giải quyết vấn đề hiệu quả
Bé có tư duy tích cực sẽ phát triển khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn. Thay vì tập trung vào khó khăn, con sẽ tìm kiếm giải pháp. Điều này còn giúp con phát triển tư duy phản biện và sáng tạo.
3. Giảm lo âu và căng thẳng
Nhiều người nghĩ chỉ có người lớn mới gặp căng thẳng. Sự thật là trẻ em cũng dễ gặp phải lo lắng. Con lo khi sắp đến kỳ thi, áp lực học tập hoặc mối quan hệ bạn bè không tốt. Tư duy tích cực giúp con đối phó nhẹ nhàng với những cảm xúc tiêu cực này. Nếu không suy nghĩ tích cực, con dễ bị sự lo lắng chi phối cảm giác và hành động của mình.
4. Cải thiện mối quan hệ xã hội
Trẻ em với tư duy tích cực thường dễ tạo dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội tốt. Con biết cách giao tiếp, chia sẻ và giúp đỡ người khác. Điều này góp phần xây dựng các mối quan hệ bền vững.
5. Tạo nền tảng vững chắc cho tương lai
Bé có tư duy tích cực có xu hướng đạt được nhiều thành công hơn trong học tập và cuộc sống. Con luôn nhìn thấy cơ hội học hỏi và phát triển từ mọi tình huống.
>>> Tìm hiểu thêm: Dạy trẻ lòng trắc ẩn là gì để trở thành người tử tế
Ví dụ về tư duy tích cực
Nếu vẫn còn đang mơ hồ về thế nào là tư duy tích cực, bạn có thể tham khảo một số ví dụ sau:
1. Tình huống về học tập: Bé bị điểm kém trong bài kiểm tra.
• Tư duy tiêu cực: Mình không bao giờ làm được bài kiểm tra này. Mình quá tệ.
• Tư duy tích cực: Mình chưa làm tốt bài lần này, nhưng mình biết vì sao mình làm sai. Lần sau mình sẽ không bị sai lỗi này và làm tốt hơn.
2. Tình huống về sức khỏe: Bé đang bị ốm.
• Tư duy tiêu cực: Mình bị ốm, mình sợ đi bác sĩ, mình không được đi chơi, lâu lắm mình mới khỏi bệnh.
• Tư duy tích cực: Mình đang bị bệnh nên sẽ cố gắng nghỉ ngơi và làm theo lời bác sĩ. Chỉ cần làm tốt mình sẽ mau khỏi bệnh.
3. Tình huống về khả năng: Bé không thể hoàn thành một bức tranh hay chưa học tốt môn tiếng Anh.
• Tư duy tiêu cực: Mình không có khả năng làm những việc này. Nó quá khó với mình.
• Tư duy tích cực: Việc vẽ hay học tiếng Anh có thể mất nhiều thời gian. Mình sẽ dành nhiều thời gian thực hành hơn. Kiên trì thêm một chút, mình sẽ hoàn thành được.
4. Tình huống về mối quan hệ: Bé và bạn vừa cãi nhau.
• Tư duy tiêu cực: Bạn không thích chơi với mình, bạn ghét mình.
• Tư duy tích cực: Có thể bạn ấy chỉ đang buồn thôi, chứ không phải ghét mình. Nếu mình nói chuyện và giải thích với bạn, tụi mình sẽ làm hòa.
6 cách rèn luyện tư duy tích cực cho con
Rèn luyện tư duy tích cực cho con là một trong những kỹ năng sống quan trọng mà ba mẹ cần chú trọng. Có câu nói: “Khi bạn dạy trẻ nghĩ tích cực, bạn không chỉ dạy chúng cách sống, mà còn dạy chúng cách chiến thắng”. Dưới đây là những cách giúp ba mẹ rèn luyện tư duy này cho con.
1. Làm gương cho bé về tư duy tích cực
“Trẻ em không chỉ học từ những gì chúng ta nói, mà còn từ những gì chúng ta làm”. Con thường học hỏi và bắt chước hành vi của ba mẹ. Vì vậy, ba mẹ cần duy trì tư duy tích cực để làm gương cho con. Khi gặp vấn đề, thay vì than vãn, bạn có thể bình tĩnh để tìm cách xử lý. Điều này giúp con hiểu rằng mọi vấn đề đều có thể giải quyết và không cần phải lo lắng quá mức.
2. Khuyến khích con nhìn nhận vấn đề theo hướng tích cực
Ba mẹ nên giúp con thấy được mặt tích cực và cơ hội trong mỗi tình huống. Tình huống thường gặp là khi con bị điểm kém. Thay vì nói: “Con không làm được bài này rồi”, bạn có thể hỏi con: “Con chưa làm đúng chỗ nào vậy nhỉ? Con nghĩ lần sau mình sẽ làm gì để tốt hơn?”. Điều này giúp con nhận ra thất bại chỉ là một phần trong quá trình học hỏi và phát triển. Con luôn có cơ hội để cải thiện.
3. Khuyến khích con đặt mục tiêu và khen ngợi những nỗ lực
Việc đặt ra mục tiêu rõ ràng là cách tuyệt vời để rèn luyện tư duy tích cực. Các mục tiêu nhỏ và thực tế giúp bé cảm thấy có động lực và dễ dàng đạt được thành tựu. Khi con hoàn thành một mục tiêu, dù là nhỏ, bạn nên khen ngợi và khích lệ. Việc khen ngợi sự cố gắng giúp con hiểu rằng thành công đến từ sự nỗ lực và kiên trì. Điều này giúp con phát triển sự tự tin và thái độ tích cực trong mọi công việc.
>>> Tìm hiểu thêm: 6 cách động viên tinh tế thể hiện sự tự hào với con trẻ
4. Dạy con biết ơn và trân trọng những điều tốt đẹp
“Lòng biết ơn là nguồn gốc của mọi điều tốt đẹp trong cuộc sống”. Lòng biết ơn giúp con trân trọng những gì mình đang có, thay vì buồn bã vì những thứ thiếu thốn. Bạn có thể khuyến khích con viết ra ba điều mà con cảm thấy biết ơn mỗi ngày. Đó có thể là những điều nhỏ nhặt như một bữa ăn ngon hay buổi sáng đẹp trời. Lòng biết ơn cũng giúp con học cách đối xử tốt với người khác và tạo ra một môi trường tích cực xung quanh.
5. Dạy con biết giúp đỡ người khác
Theo nghiên cứu tâm lý học: “Những người tham gia vào các hành động tử tế sẽ trở nên hạnh phúc hơn theo thời gian”. Khi giúp đỡ người khác, con sẽ thấy bản thân mình tốt đẹp. Từ đó, con thấy tự tin, lạc quan và suy nghĩ tích cực hơn.
Giúp đỡ người khác cũng đem đến sự bình yên nội tâm và xây dựng lòng biết ơn. Con có thể giúp một người lớn tuổi đang gặp khó khăn khi đi lại. Con đỡ bạn khi bạn ngã. Con quyên góp thú bông, sách vở, áo quần cho các đợt từ thiện. Càng biết giúp đỡ người khác, con sẽ càng trở nên tích cực hơn.
6. Dạy con cách kiểm soát cảm xúc
Rèn luyện tư duy tích cực cũng liên quan đến việc kiểm soát cảm xúc của mình. Khi gặp khó khăn, bạn có thể dạy con cách thư giãn, hít thở sâu, ở trong không gian riêng để bình tĩnh. Con cũng có thể giải tỏa cảm xúc bằng cách vẽ tranh, nghe nhạc hay vận động. Kiểm soát cảm xúc không phải là ngăn chặn hay từ chối vấn đề. Kiểm soát giúp con không để những cảm xúc tiêu cực chi phối đến hành động. Khi tự quản lý cảm xúc, con sẽ bình tĩnh để suy nghĩ tích cực trong mọi tình huống.
Tư duy tích cực không phải là phủ nhận thực tế, mà là nhìn thấy cơ hội trong mọi thử thách. Kỹ năng này giúp con phát triển cả về trí tuệ, cảm xúc lẫn mối quan hệ xã hội. Rèn luyện tư duy tích cực cho con là quá trình cần sự kiên nhẫn và đồng hành từ ba mẹ. Hành trình này có thể gặp nhiều khó khăn, nhưng thành quả gặt hái rất đỗi ngọt ngào.
>>> Tìm hiểu thêm: Lợi ích và cách giúp con bước khỏi vùng an toàn của bản thân
